Ο Βασίλης Σκουντής ανατρέχει στην 21η Δεκεμβρίου του 1891, βάζει 119 κεράκια στην τούρτα γενεθλίων του μπάσκετ, εκθέτει δημοσίως του πρώτους 13 κανονισμούς και δεν κλαίει για εκείνα τα εκατό δολάρια που έδωσε για να τους αγοράσει από τον εγγονό του Τζέιμς Νέισμιθ…
Xρόνια μας πολλά! Να τα χιλιάσει το μπάσκετ μας, διότι εάν όντως τα πρώτα εκατό χρόνια είναι δύσκολα, τότε σήμερα που κλείνει τα 119, πάει να πει ότι μπουσούλισε, ξεπέρασε προ πολλού τις παιδικές ασθένειες, ενηλικιώθηκε, τελείωσε το σχολείο, πήγε… φαντάρος, βγάζει τις πρώτες άσπρες τρίχες και συνεχίζει τη διαδρομή του στο χρόνο! Εις το διηνεκές μάλιστα…
Σαν σήμερα λοιπόν, άρχισαν όλα. Στις 21 Δεκεμβρίου του 1891, στο γυμναστήριο του Y.M.C.A (Young Men's Christian Association), στη συμβολή των οδών State και Sherman στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης. Μια βροχερή και κρύα χειμωνιάτικη μέρα, που ο καθηγητής φυσικής αγωγής της σχολής, ο (Καναδός) δόκτωρ Τζέημς Ναίησμιθ πέταξε μια μπάλα ψηλά και είπε «γεννηθήτω μπάσκετ»!
Όντας δεδηλωμένα μέλη της μπασκετικής μασονίας, είμαστε τόσο υπερήφανοι, ώστε να καταντάμε αυτάρεσκοι, υποστηρίζοντας ότι «το άθλημα μας είναι το μοναδικό απ’ όλα τα ομαδικά, που ουσιαστικά εφευρέθηκε και δεν υπήρξε απόρροια της τύχης ή μιας συγκυρίας». Το τονίζει άλλωστε αυτό και ο ίδιος ο Ναίησμιθ, ο οποίος σε κάποιο σύγγραμμα του σημειώνει τα εξής: «Τhe invention of basketball wasnot an accident. It was developed to meet a need. Those boys simply would not play Drop the Handkerchief». Σε απλά ελληνικά αυτό σημαίνει ότι «Η επινόηση του μπάσκετ δεν ήταν τυχαία. (Το μπάσκετ) Αναπτύχθηκε για να ικανοποιήσει μια ανάγκη. Αυτά τα παιδιά απλά δεν θα έπαιζαν το (δημοφιλές εκείνη την εποχή) παιχνίδι ‘’πέτα το μαντήλι’’»!
Η ιστορία είναι γνωστή, αλλά θεωρώ υποχρέωση μου (από σεβασμό προς τη σημερινή επέτειο) να την υπενθυμίσω: Ο Ναίησμιθ ήταν καθηγητής στη σχολή κατάρτισης του Σπρίνγκφιλντ και δέχτηκε την πρόκληση από τον διευθυντή δόκτορα Λούθερ Γκούλικ, ο οποίος του ζήτησε να βάλει τα δυνατά του και να εφεύρει ένα άθλημα στο οποίο θα επιδίδονταν οι μαθητές σε κλειστό χώρο τον χειμώνα. Οι μαθητές ήταν 18 και μάλιστα τόσο άτακτοι που είχαν αναγκάσει σε παραίτηση τους προηγούμενους δύο καθηγητές και με το νόμο των πιθανοτήτων, το κακό θα τρίτωνε!
Ο Νάιησμιθ όμως ήταν ξεροκέφαλος και το ‘βαλε αμέτι μου χαμέτι να επινοήσει ένα καινούργιο σπορ. Είχε στη διάθεση του δεκαπέντε μέρες για να ανταποκριθεί στην πρόκληση και τις πρώτες 13 τις ανάλωσε προσπαθώντας να συνδυάσει κανονισμούς του ράγκμπι, του ποδοσφαίρου, του αμερικάνικουfootball και του λακρός, από τα οποία είχε γνώση, ωστόσο παράτησε αυτή την προσπάθεια διότι ένα μείγμα αυτών τεσσάρων σπορ θα απέβαινε πολύ επικίνδυνο για τη σωματική ακεραιότητα των μαθητών.
Ξαφνικά μια ιδέα έλαμψε στο μυαλό του: να βρει ένα άθλημα στο οποίο θα υπάρχει μια εστία ή ένας στόχος για την μπάλα, χωρίς τρεξίματα ή τάκλιν. Τότε λοιπόν συνέλαβε την ιδέα του μπάσκετ, αλλά και πάλι χρειάστηκε να βάλει μπόλικη φαντασία για να βρει τον στόχο. Εντέλει κατέληξε σε δύο κουτιά 18 ιντσών που θα τα τοποθετούσε στις δύο άκρες του γηπέδου και θυμήθηκε ένα παιχνίδι της παιδικής ηλικίας του, το «Duck on a Rock» που τον βοήθησε να προχωρήσει στην υλοποίηση της ιδέας του. Ουσιαστικά τότε συνειδητοποίησε ότι θα έπρεπε να τοποθετήσει τα δύο καλάθια σε ένα συγκεκριμένο ύψος και σε οριζόντιο επίπεδο.
Κατόπιν όλων αυτών ο Ναίησμιθ ένιωσε ότι είχε συλλάβει τη βασική ιδέα του παιχνιδιού του και ακριβώς τη νύχτα προτού εκπνεύσει η προθεσμία του διευθυντή του, στις 21 Δεκεμβρίου του 1891, κάθισε ως το ξημέρωμα στο γραφείο του δωματίου του και συνέταξε τους πρώτους 13 κανονισμούς. Όπως σημειώνει πάλι ο ίδιος, «το πρώτο ματς του μπάσκετ παίχτηκε στο κρεβάτι μου τη νύχτα πριν από το πρώτο μάθημα»!
Πρωί πρωί στις 21 Δεκεμβρίου ο Ναίηsμιθ σηκώθηκε και πήγε δρομαίος στη γραμματεία της σχολής, όπου ήδη βρισκόταν η κυρία Λάιονς, την οποία παρακάλεσε να δακτυλογραφήσει στη γραφομηχανή της τους κανονισμούς. Όση ώρα η γραμματέας έκανε τη δουλειά που της ανέθεσε, ο Ναίησμιθ πήγε στο γραφείο του επιστάτη, ονόματι Στέμπινς και του ζήτησε τα δύο κουτιά που χρειαζόταν. Ο επιστάτης του είπε ότι δεν είχε τέτοια κουτιά, αλλά θυμήθηκε ότι κάπου στο υπόγειο είχε φυλάξει δύο καλάθια που του χρησίμευαν για να κουβαλάει τα ροδάκινα. Τα κουβάλησε αμέσως στο γυμναστήριο και μαζί με τον καθηγητή τα τοποθέτησαν σε ύψος τριών μέτρων.. .
Στις 11.30 το πρωί της 21ης Δεκεμβρίου ο Ναίημιθ πήρε τις δυο δακτυλογραφημένες σελίδες με τους κανονισμούς και τους ανάρτησε στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης. Λίγο αργότερα συγκεντρώθηκαν οι μαθητές του και η στιγμή κατεγράφη στην ιστορία, διότι σηματοδότησε τον πρώτο αγώνα μπάσκετ στα χρονικά. Ο Ναίησμιθ χώρισε τους 18 μαθητές του σε δύο ομάδες των εννέα και το τελικό σκορ ήταν μόλις 1-0. Ο επιστάτης στάθηκε σε μια σκάλα για να μαζεύει την μπάλα μετά από τα εύστοχα σουτ, αλλά τουλάχιστον εκείνη τη μέρα δεν είχε πολλή δουλειά. Παραδόξως ο Ναίησμιθ δεν είχε σκεφτεί να αφαιρέσει τον πάτο από τα καλάθια ώστε να κυλάει ανεμπόδιστα η μπάλα, αλλά κι αυτό θα συνέβαινε σύντομα…
Το πρώτο κεφάλαιο της Ιστορίας ήδη είχε γραφτεί και μέσα σε λίγους μήνες το καινούργιο άθλημα άρχισε να εξαπλώνεται στις γύρω περιοχές. Οι μαθητές του Ναίησμιθ το μετέφεραν στις πόλεις της καταγωγής τους και προτού καν περάσουν δυο χρόνια, το μπάσκετ παιζόταν όχι μόνο στις περισσότερες πολιτείες της Αμερικής, αλλά και στην Ευρώπη, ακόμη και στην Κίνα. Από τον Φεβρουάριο του 1892 μυήθηκαν στο μπάσκετ και οι κοπέλες-μαθήτριες του YMCA με τη συμμετοχή και της Μοντ Σέρμαν, την οποία έμελλε να παντρευτεί μερικά χρόνια αργότερα ο Ναίησμιθ.
Σαράντα οκτώ χρόνια μετά τη σπουδαία εφεύρεσή του, το 1939 και μάλιστα λίγες εβδομάδες πριν από το θάνατό του, ο Ναίημιθ έγραψε τα εξής:
«Είμαι σίγουρος ότι κανείς άνθρωπος δεν θα αντλήσει περισσότερη ευχαρίστηση από όση εγώ όταν γυρίζω σε ολόκληρη την Αμερική και βλέπω καλάθια που έχουν φτιαχτεί με κάθε τρόπο. Νιώθω αληθινή ευχαρίστηση και δεν με νοιάζουν ούτε τα χρήματα, ούτε η δύναμη και η δόξα. Όλα αυτά μου υπενθυμίζουν ότι εκπλήρωσα τον στόχο που έβαλα πριν από πολλά χρόνια. Πολλές φορές με ρωτούν αν έβγαλα κάτι από το μπάσκετ και τότε βάζω τα γέλια. Μου είναι αδύνατο να εξηγήσω τα συναισθήματα μου σε τόσο κόσμο που μου κάνει αυτή την ερώτηση, διότι απλούστατα η αμοιβή μου δεν είναι χρηματική, αλλά αποτιμάται μόνο με την ικανοποίηση ότι έδωσα κάτι ωφέλιμο σε ολόκληρο τον κόσμο».
Οι πρώτοι κανονισμοί του μπάσκετ επέτρεπαν τη ντρίμπλα, ενώ κάθε παίκτης είχε στη διάθεσή του 15 δευτερόλεπτα για να πασάρει ή να σουτάρει. Εάν σε αυτό το χρονικό διάστημα η μπάλα έμενε στα χέρια του παίκτη, τότε την άφηναν να κυλήσει στο πάτωμα και όταν κάποιος παίκτης την έπιανε, τότε άρχιζε εκ νέου η μέτρηση των 15 δευτερολέπτων, μάλιστα αυτή η διαδικασία ονομάστηκε «Rollyball».
Ο Ναίησμιθ έβαλε τα ταμπλό γύρω από τα καλάθια για να προστατεύσει την μπάλα από τα χέρια των θεατών, οι οποίοι θα προσπαθούσαν να αλλάξουν την τροχιά της (!), ωστόσο προϊόντος του χρόνου το «backboard» βοήθησε τους παίκτες να σημαδεύουν με καλύτερες προϋποθέσεις το καλάθι.
Το καινούργιο παιχνίδι δεν είχε όνομα τις πρώτες μέρες. Στους κανονισμούς ο Ναίησμιθ έβαλε την επικεφαλίδα «Ιnto the basket», ενώ μετά το τέλος του πρώτου αγώνα ένας από τους μαθητές του, οΦρανκ Μάχον πήρε τις δύο δακτυλογραφημένες σελίδες και τις κράτησε στο σπίτι του για σουβενίρ. «Θα τις κρατήσω, γιατί το παιχνίδι θα έχει πολύ μεγάλη επιτυχία» εξήγησε στον Ναίησμιθ, ο οποίος όμως τις ζήτησε πίσω και τις κλείδωσε στο γραφείο του, για να μη χαθούν στη διάρκεια των Χριστουγεννιάτικων διακοπών.
Η σχολή άνοιξε και πάλι στις αρχές Φεβρουαρίου του 1892 και ο καθηγητής μαζί με τους μαθητές του βάλθηκαν να βρουν ένα όνομα στο παιχνίδι. Κάποιος πρότεινε να το αποκαλέσουν «Naismith ball», αλλά ο καθηγητής είπε ότι αυτό το όνομα θα το κατέστρεφε. Τότε πήρε το λόγο ο Μάχον και είπε το αυτονόητο: «Έχουμε μια μπάλα και ένα καλάθι, τότε ας το πούμε basketball»!! Ο Ναίησμιθ συμφώνησε, πήρε την πένα του και έγραψε το όνομα στην κορυφή της πρώτης δακτυλογραφημένης σελίδας και συμπλήρωσε: «Πρώτο σχέδιο κανονισμών του basketball που αναρτήθηκαν στο γυμναστήριο και πρέπει να τους μάθουν οι μαθητές».
Οι δακτυλογραφημένοι κανονισμοί αποτελούσαν την ανεκτίμητη περιουσία του Ναίησμιθ μέχρι τη στιγμή που έκλεισε τα μάτια του. Τους φύλαγε κλειδωμένους σε ένα συρτάρι μέχρι το 1926 οπότε τους έβαλε σε μια χαρτόνι και τους κορνιζάρισε στο γραφείο του στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας.
Εδώ η ιστορία αρχίζει να γίνεται συγκινητική και πραγματικά δακρύβρεκτη. Πάνω στην πρώτη σελίδα είχαν αποτυπωθεί δυο… δάκρυα τα οποία ο Ναίησμιθ προσπάθησε να καλύψει με ταινία, ενώ ευτυχώς οι σελίδες δεν εκτέθηκαν στον ήλιο διότι ασφαλώς θα είχαν σβηστεί τα γράμματα. Τον Ιούνιο του 1931 ο καθηγητής έδωσε το σπάνιο ντοκουμέντο στον γιο του που του πρότεινε να διορθώσουν την ημερομηνία και να γράψουν «Δεκέμβριος 1891» (αντί για «Φεβρουάριος 1892»). Ο καθηγητής συμφώνησε και παράλληλα έβαλε την υπογραφή του (ως απόδειξη γνησιότητος: Οriginal Rules) στο τέλος της δεύτερης σελίδας.
Το 1939, λίγο καιρό προτού φύγει από τη ζωή ο Τζέημς Ναίησμιθ δώρισε το ντοκουμέντο στον γιο τουΤζέιμς Σέρμαν Ναίησμιθ, ο οποίος το κράτησε στην κατοχή του για τα επόμενα 41 χρόνια και με τη σειρά του το κληροδότησε στον γιο του Ιαν Ναίησμιθ. Ο τελευταίος ίδρυσε το «Naismith InternationalBasketball Foundation» και μέσω αυτού από το Νοέμβριο του 1999 άρχισε να εκθέτει δημοσίως τους κανονισμούς και να πουλάει αντίγραφα τους…
- ΥΓ-1: Ένα τέτοιο αντίγραφο αγόρασα κι εγώ αντί 100 δολαρίων πριν από τέσσερα χρόνια στην Ιντιανάπολις, στο περιθώριο του Final Four του ΝCAA, το κρατώ με θρησκευτική ευλάβεια από το αρχείο μου και σήμερα το εκθέτω κι εγώ για πρώτη φορά στη δημοσιότητα…
- ΥΓ-2: Οι γνήσιοι κανονισμοί που είχε στην κατοχή του ο εγγονός του εφευρέτη του μπάσκετ πουλήθηκαν πριν από εννέα μέρες (12 Δεκεμβρίου 2010) σε δημοπρασία από τον οίκο Sotheby’sαντί 4.300.000 δολαρίων! Τους αγόρασαν δυο μανιακοί συλλέκτες, ο Ντέηβιντ και η Σούζαν Μπουθ…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου